Martin Vergay
(1922 - 2018)

Martin Vergay in de jaren 60

Hieronder een artikel met herinneringen geschreven door Henri van Voorn, eerst gepubliceerd in het Groningse "Sport en Stad" en later in het weekblad "Draf&Rensport" nr. 46, jaargang 2019.

Titel: De grootmeester Martin Vergay

Op 29 juli 2018 is de grootmeester op 96-jarige leeftijd overleden. Toen ik in 1964 met vader en opa (uitbater van Cafe Bolhuis) mee naar de drafbaan genomen werd, was Martin Vergay eerste pikeur op het entrainement van de legendarische trainer Willem Geersen. Deze Willem schreef in 1960 drafsporthistorie door met Hairos II in New York voor bijna 55.000 bezoekers wereldkampioen te worden. Martin Vergay was zeventien jaar toen hij bij Geersen ging werken. Geersen, een lange ruim 100 kg wegende kolos, was vooral de trainer en Martin Vergay de eerste rijder. Vergay was op de sulky een stylist met een enorme uitstraling. Als Vergay in Groningen reed dan stond hij bij de ingang van de piste te wachten tot het personeel van Geersen de voor de sulky gespannen dravers naar hem toe brachten. Dan deed Vergay de warming up of reed zijn koers. Dat maakte indruk, want andere pikeurs moesten zelf hun paarden inspannen. Vergay reed in Groningen talloze cracks, waarbij met name Jour de Java mij is bijgebleven. Deze Franse hengst vocht vele duels uit met de legendarische Quicksilver S. Ook zag ik Vergay met de Amerikaanse hengst Star Performer schitteren. Vergay won ook vaak de Sweepstakes in Groningen. Het schijnt dat de steer tussen de steeds succesvoller wordende stuurman Vergay en baas Geersen er in de loop van de jaren niet beter op werd. Legendarisch is het verhaal dat Martin Vergay met Mac Kinley naar het Elite Rennen in Duitsland wilde, terwijl Geersen liever naar de Grote Prijs van Nederland in Groningen ging. Vergay kreeg zijn zin en won in Duitsland de eerste prijs van DM 25.000. Een godsvermogen in die tijd en veel meer dan er in Groningen te winnen viel. Toen Vergay terugkwam bij de stal in Oud Valkeveen zag Geersen hem komen, maar liep zonder wat te zeggen weg.

Het was landelijk nieuws toen Martin Vergay in 1968 bekend maakte dat hij, vooral op verzoek van zijn vrouw en kinderen, het dienstverband bij Willem Geersen beëindigde. Martin wilde voor zichzelf beginnen. Het gonsde ogenblikkelijk van de geruchten, maar Geersen was geen prater. Het schijnt dat hij de boodschap aanhoorde en over ging tot de orde van de dag. Pikant was dat Martin Vergay vooral paarden op stal kreeg van Bennie Pimentel, die ook een lening voor het opstarten van het bedrijf verstrekte. Pimentel stond bekend als iemand die graag buiten de officiële kanalen gokte. Bij café Bolhuis hing hij regelmatig aan de lijn als er in Hilversum gekoerst werd. Bij Bolhuis zaten immers bookmakers die spel op paarden aannamen. Een andere eigenaar die belangrijk voor Vergay zijn nieuwe stal is geweest, was Stal Amsterdam van de bekende Gijs van Dam. Gijs moest zich af en toe bij de rechter verantwoorden en ooit zei een Haagse rechter: "Mijnheer Van Dam, het moet niet gekker worden. Er schijnt een nieuwe versie van een bekend Amsterdams lied te zijn. Ze zingen nu "Tulpen uit Amsterdam, hasjies van Gijs van Dam". Dat kan toch niet".

Ook als zelfstandig trainer was Martin Vergay succesvol. Zo won hij met Ironie de Derby en met Nanouk de Gouden Zweep. Goede herinneringen bewaren we ook aan King Hollandia en Jheronimus. Vergay stond erom bekend dat hij zijn dravers gesoigneerd in de baan bracht. Zoals hij zelf ook onberispelijk uitgerust op de sulky zat. Uitgerekend het dieptepunt van zijn carrière speelde zich af in Groningen. Hij won er in 1977 een SuperTrio met Nescio van stal Amsterdam. Bij de dopingcontrole bleek dat het paard een pijnstiller in het lijf had. Vergay was ten einde raad en sprak van een groot onrecht. Hij en doping, dat bestond niet. De man heeft zich een ongeluk geprocedeerd om de fouten in de dopingprocedure aan te tonen, maar kreeg toch een schorsing. Tot overmaat van ramp verhuisden de paarden van stal Amsterdam niet lang daarna naar concurrent Jan van Dooyeweerd.

Nadat Vergay eind 1991 zijn rijvergunning wegens het bereiken van de 70-jarige leeftijd moest inleveren, heb ik hem nog dikwijls gesproken. Voor het laatst op de Derbydag twee jaar geleden. Hij kon prachtig vertellen over zijn grote successen en de wijze waarop hij vroeger met de paarden van Geersen door Europa trok. Martin Vergay een held uit mijn jeugd, een fantastische rijder en een man met een levensverhaal.

(einde artikel van Henri van Voorn)

Hieronder het "In Memoriam" geschreven door Douwe Frerichs na het overlijden van Martin Vergay, gepubliceerd op 2 augustus 2018 in het weekblad "Draf&Rensport" nr. 31, jaargang 2018.

Titel: Iedereen hield van Martin Vergay

Zaterdag had Martin Vergay het nog over de prestaties van Tom Dumoulin in de Tour en over het Nederlandse overwicht in de Duitse Derbyseries. Vergay was gezond, bij de pinken en vooral geïnteresseerd in sport. Zondag overleed de paardenman uit Hippolytushoef in het bijzijn van zoon Cees. Zijn darmen en nieren hadden de brui eraan gegeven. Martin was stellig, een medische lijdensweg zag hij niet zitten. Martin Vergay werd 96 jaar oud.

Tien jaar geleden zocht ik samen met kleinzoon Martijn Gruppen voor een verhaal in de Draf&Rensport Martin Vergay op in zijn huis en entrainement in Hippolytushoef. Een jaar eerder, in 2007, was zijn grote liefde Betsie op 82-jarige leeftijd overleden. Vanwege plannen om het land rond Wieringen terug aan zee te geven moest Vergay daar vertrekken. Het huis en de stallen zijn afgebroken, maar het plan werd nooit uitgevoerd. Martin verhuisde naar een aanleunwoning in het dorp. Cees ging bij zijn vader wonen en heeft als mantelzorger op zijn vader gelet. De twee waren ook vrienden. Cees (1945) bewonderde zijn vader. "Je zou met gemak een boek over zijn leven kunnen schrijven", oppert hij. In dat lijvige werk zou de complete naoorlogse historie van de Nederlandse Draf- en Rensport beschreven zijn. Het avontuur dat Martin heeft beleefd in de sport kent zijn weerga niet. "Hij heeft een fantastisch leven gehad, maar wat zullen we hem missen", zucht Cees.

Vergay werd op 11 januari 1922 geboren in Purmerend en kwam al op jonge leeftijd in contact met de dravers. Zijn vader en zijn oom Jan Vergay (vooral bekend van de kortebaan) hadden dravers. Martin ging als 17-jarige aan het werk bij de grote Willem Geersen en zou liefst 28 jaar verbonden blijven aan het beroemde entrainement in Oud-Valkeveen. Vergay werd er de eerste man. Hij was een meesterknecht en vooral als pikeur was hij zijn tijd ver vooruit. Martin was niet al te groot, enorm sterk en had een geschikter postuur voor de koers dan de zware Geersen. En hij had branie. Hij stond als geen ander zijn mannetje in de koers. Er werden talloze Derby's, Grote Prijzen en Kampioenschappen gewonnen, maar ook internationaal blies de stal haar toontje mee. Vergay heeft zelfs na de oorlog nog een poosje in Frankrijk gewerkt met wat paarden. Hij werd met Parisien nog vijfde in de Prix d'Amerique van 1947. Bekender zijn de successen met de hengst Jour de Java, waarmee Martin menig duel met Quicksilver S uitknokte. Hij kwam eens thuis uit Duitsland na met Jour de Java 20.000 Marken te hebben verdiend. Een onvoorstelbaar bedrag in die tijd. Maar op de thuisbasis was het de volgende morgen gewoon de routine van alle dag. "Och man", vatte Vergay het samen, "Er werd gewoon weinig gepraat. Geersen was een man van weinig woorden. Als je had zitten stuntelen in een koers dan was hij er zeker de man niet naar om er over na te zaniken. Daar stond tegenover dat als je het goed had gedaan, je ook niet veel hoorde. Zo ging dat nu eenmaal. De baas vond de paarden nummer een, klaar uit."

Martin Vergay werkte tot 1968 bij Geersen. Toen hij met veel zenuwen zijn ontslag nam, werd er eveneens weinig gezegd. "Mijn vader heeft toch nooit een negatief woord over Willem Geersen gezegd. Hij was hem juist dankbaar dat hij het zover heeft kunnen brengen in de sport", zegt Cees. Hij vertrok eigenlijk omdat zijn vrouw en kinderen graag zagen dat hij ook eens voor zichzelf begon. Stal Vergay maakte een vliegende start. Important D won de Productendraverij en Ironie won de Derby. "Ironie had een scheef been, maar mijn vader was nog een echte prakkeseerder. Die presteerde het toch om haar klaar voor de Derby te krijgen. Hij was een vakman met veel gevoel voor paarden." Ook bij de J-jaargang had Vergay toppers als Jane Mac, Jeaninne D en Jheronimus, maar de mooiste successen kwamen met Nanouk waarmee Vergay een kwart miljoen gulden won en met wie hij de Gouden Zweep won.
Vergay nam in 1992 afscheid van de koers vanwege de toen geldende leeftijdgrens. Hij won zijn laatste race op 13 mei op Duindigt met Frescobaldi, maar bleef nauw betrokken bij de stal. Cees nam de honneurs waar. In de daaropvolgende jaren waren onder meer Zeus Buitenzorg en D'Ouragan succespaarden. Vergay genoot ook van Libido waarmee zijn zoon de 4,5 km in Alkmaar won. En recent waren er nog Eusebio en Gigi l'Amoroso.

Martin was ieder jaar vaste eregast op Derbydag. Het Museum heeft veel mooie dingen van hem gekregen. Vergay was scherp van geest. Hij kon met humor, maar ook met de nodige emoties praten over de dagen van weleer en moest daarbij nog wel eens een traantje wegpinken. Hij laat naast zoon Cees en dochter Christine ook een reeks klein- en achterkleinkinderen achter. Martin Vergay wordt vrijdag in besloten kring in Schagen gecremeerd. De redactie van Draf- en Rensport betuigt zijn medeleven met de nabestaanden.

(einde In Memoriam van Frerichs)

In november 2008 gingen Peter van Betten en Durk Minkema namens het NDR-Archief op bezoek bij Martin Vergay. Van Betten maakte toen de volgende notities:

Op 13 januari 1922 wordt Martin geboren in Purmerend, maar hij verhuist al vroeg naar Amsterdam. In de oorlog loopt hij een klap op, wanneer er relletjes zijn en hij toevallig passeert. In januari 1940 start Martin Vergay – net 18 jaar geworden – bij W.H. Geersen en hij komt hier in de kost. Hij is 4 jaar in pension en trouwt in 1944 met Betsie, die hier dienstmeisje is.
In 1968 neemt hij ontslag bij Willem H. Geersen en begint voor zichzelf in Hippolytushoef.
Vergay behaalt in totaal in Nederland 1507 overwinningen en verdient een prijzengeld van fl. 2.966.363 (13e plaats in rangschikking pikeurs).
Hij werd Kampioen-pikeur van Nederland in de jaren 1959, 1960 en 1962.

HOE KIJKT MARTIN TEGEN DE HUIDIGE SPORT AAN?
Meningen/uitspraken van Martin Vergay op 15 november 2008:

• Beste paarden: Mac Kinley: met dit paard ging hij in 1955 5 weken naar Zweden per trein met zijn vrouw Betsy (Elisabeth) en startte in Stockholm (Elittloppet) en Göteborg. Jan van Dooyeweerd werkte in die tijd bij Nico Bloemsaat;
• Mijn liefste draver is Jheronimus. Was als tweejarige een moeilijk paard. Jheronimus/1966 zoon van Vanity Hanover uit de Hollo-stam, stond 32 jaar bij hem op stal stond en op is op 34-jarige leeftijd in Hippolytushoef overleden. Zijn vader is Jour de Java, waarmee Martin grote successen heeft behaald
• Beste rijder: Jan de Vlieger, maar ook Gerard Hulleman kon een paard rijden.
• NIET IN FRANKRIJK KUNNEN WINNEN. Het zit hem nog steeds dwars. Helaas kon Vergay nooit in Frankrijk winnen. Met één draver had het gekund maar deze sprong 2x over een schaduw heen en werd uitgeschakeld.
• “GOED, M’N JONG” zei  Jo Smit tegen Vergay. Smit had coasters en was directeur van strokartonfabriek.  Toen Vergay voor zich zelf begon bracht Smit 2 paarden bij Vergay in training, waaronder  Houtduif S. Op zijn boerderij ontvangt Martin met been in gips de heer Smit, die op ziekenbezoek komt op een autoloze zondag.  De heer P.D Dijkhuis had dravers bij Siem van Leeuwen (waaronder Jane Mac en Jeannine D) en bracht ze over naar Vergay, wat niet in goede aarde viel bij Van Leeuwen.
• KURT HORNMANN is de enige nog levende tijdgenoot van Martin. In België  informeerde Kurt naar Martin Vergay en raakte zo in gesprek met de kleinzoon  Martijn Gruppen.
• Geersen kon Hairos II voor fl. 35.000 kopen en zocht daarvoor een goede en rijke eigenaar. Voordouw won in het Casino en had zodoende voldoende geld om de draver te kopen. Het verhaal van Hans Eysvogel in zijn boek “Heimwee naar Hairos” klopt dus niet, aldus Martin. Dries Voordouw was een groot eigenaar en grote speler. Postduifje won in Gelsenkirchen  de “Preis von Groningen” aan een côte van 40 tegen 1!
• Jaap de Waal had schoenenzaken in Amsterdam en was tevens veehandelaar
• Evert Olie is een broer van Piet Olie. Zijn bijnaam was Uilenspiegel. Evert bezit een boerderij in Frankrijk
• Anecdote: In 1925 was Rinus Fransse een van de weinigen die al telefoon had in Nederland. Je kon bij hem spelen. Hij accepteerde rustig spel op Duindigt, ook al wist hij de uitslag al. Een vastigheidje.

Informatie over Martin Vergay in de volgende Paardensport magazines:

• Paardesport 1964/februari: Jan Vergay jubileerde: 50 jaar pikeur; leeftijd 75 met verhaal van Jan Schagen
• Paardensport 1966/nummer 2: titel: “Jan Vergay op 77-jarige leeftijd overleden
• Paardensport 1972/nummer 11; Stal Romeo heeft goede toekomst
• Paardensport 1989/nummer 59; 4 Derby’s en nog het een en ander
• Paardensport 1992/nummer 2;  70 jaar op 13 januari 1992
• Paardensport 1998/nummer 40;  Vier Derby overwinningen
• Paardensport 2007/nummer 13; mevrouw Betsy Vergay overleden op 82-jarige leeftijd
• Paardensport 2008/nummer 30; Afscheid van Hippolytushoef

(einde notities P. van Betten)

Belangrijke zeges

4 Derby's
Martin won 4 Derby's met:
- New Spencer in 1949
- Xuthus Hollandia in 1959
- Elisabeth Hollandia in 1966
- Ironie in 1970

Kampioenschap van Nederland:
- Hairos II in 1959
- Jour de Java in 1963
- Jour de Java in 1965

Kampioenschap der Nederlandse Paarden:
- Mac Kinley in 1953
- Axkit Hollandia in 1967

Kortebaan
Martin Vergay heeft negen kortebanen heeft gewonnen. De laatste won hij met Susy Bloemenlust op 29-06-1981 in Zandvoort.
(met dank aan www.kortebaandraverijen.nl)

Boven: Vader en zoon Geersen, trots na een van de vele triomfen.
Links Martin Vergay, die de beker heeft gewonnen.

Boven: New Spencer en Martin Vergay zijn gehuldigd na het winnen
van de Derby 1949. De eigenaren Brunt (met beker) en Kalff
en trainer Willem Geersen staan achter pikeur Martin Vergay.
(Wie is die verzorger links?)

Boven: Kievit S en pikeur Martin en zoon Cees Vergay staan klaar
voor de huldiging na de overwinning in de Gen. Baron van Heemstra
Beker op 7-9-1952. Rechts eigenaar Andries Voordouw met de beker
en official Daan Modderman, die namens de Generaal de
beker heeft uitgereikt.

Boven: Mac Kinley bij een van zijn internationale successen in
Duitsland met Martin Vergay in 1954, toen Martin 32 jaar oud was.

Boven: De winnaars van het Elite Rennen 1955 in Gelsenkirchen:
Mac Kinley en Martin Vergay bij de huldiging, dan v.l.n.r. Cees Berg (NDR),
Arie Bakker (Hof van Holland), Betsie Vergay en de voorzitter
van de Duitse Bond. De dotering was DM 25.000.
De km.tijd 1.20,4 was een koersrecord.

Boven: Xuthus Hollandia en Martin Vergay worden gehuldigd na
hun triomf in de Derby 1959.

Boven: De Typische Fransman Jour de Java
met Martin Vergay op Duindigt.

Boven: Kampioenschap van Nederland 1963:
Jour de Java (Martin Vergay) klopt
Quicksilver S (Jan Wagenaar jr.).

Boven: JOUR DE JAVA en Martin Vergay worden gehuldigd na het
Kampioenschap van Nederland van 1965. Martin's dochter
Christine wil met haar vader in de krans.
Fokkersvoorzitter Jaap de Waal steekt zijn hand uit
voor de felicitaties.
(foto ANP-G. v.d. Werff)

Boven: Axkit Hollandia wint hier de Sweepstakes hengsten in 1962.
Meestal werd de hengst gereden door Martin, zoals op deze foto,
behalve in de Derby. Toen nam trainer Willem Geersen
de leidsels zelf in handen.

Boven: Ereronde van de Derby 1966:
Elisabeth Hollandia met Martin Vergay voorop,
gevolgd door de 2e aankomende stalgenoot Emberzia S.

Let op: Bovenstaande foto mag alleen worden gebruikt voor
niet-commerciële doeleinden en dan moet dit erbij staan:
ANP Photo (1966) / Foto: Peter van Soest, gelicenseerd onder:
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 4.0 Licentie.

Boven: Ironie en Martin Vergay tijdens de ereronde
na hun glorieuze Derby-zege in 1970.

Boven: Nanouk en Martin Vergay worden gehuldigd
na de zege in de Grote Fokkers-prijs 1978.
Liesbeth de Nijs en Cees Vergay houden het paard vast.

Boven: Gouden Zweep 1980:
Prins Bernhard overhandigt de Gouden Zweep aan Martin Vergay.

Boven: Martin Vergay in de jaren 60

Boven: Voorpagina van het weekblad "Draf&Rensport"
nr. 31, jaargang 2018, enkele dagen na het overlijden
van Martin Vergay.

---

Martin Vergay had een speciale band met het NDR-Museum

(door onze secretaris)

Met zijn enorme staat van dienst, eerst als rijder bij entrainement Willem Geersen en daarna als zelfstandig trainer, heeft Martin Vergay een grote stempel op de drafsport gedrukt. Ook in ons museum is hij prominent aanwezig en heeft hij immer bij zijn bezoeken en schenkingen met een kwinkslag anecdotes over de sport afgegeven. Bij de ere-galerij der kampioenen staat hij met zijn karakteristieke gezichtsuitdrukking prachtig geportretteerd als kampioen in de jaren 1959, 1960 en 1962. Verschrikkelijk trots zijn wij op zijn schenking van het grote schilderij Grote Prijs van Nederland 1949 op de grasbaan van Groningen. Bij zijn gedwongen vertrek van de boerderij in de Wieringermeer (Onteigening omdat de polder weer watergebied moest worden, wat later is afgeketst) stelde hij dit prachtige kunstwerk aan ons ter beschikking. Een uniek tijdsdocument. Daarnaast ontvingen wij wat oud tuigmateriaal, waarmee zelfs zijn vader nog paarden beleerde. Via een veiling konden wij in 2014 een mooi schilderij van Mac Kinley bemachtigen. In de eerste helft van de 50-tiger jaren was dat de topper in drafsportland. Met Mac Kinley vierde hij ook internationale triomfen. Met enkele fantastische anecdotes onthulde hij dit schilderij in het bijzijn van zijn familie in ons museum op de eerste etage. Voor ons een van de mooiste herinneringen aan de trainer-pikeur Martin Vergay, die immer met zijn paarden pico bello aan de start verscheen. Moge Martin rusten in vrede.

Boven: Op 10-08-2008, de dag van de Dravers-Derby Y, werden
de Vrienden en Sponsors van het Museum ontvangen met een
welkomstdrankje (gesponsord door Duindigts horeca-ondernemer).
Eregast was Martin Vergay, die met zoon Cees en
kleinzoon Matthijs bereidwillig poseerde met zijn bord uit de
eregallerij der kampioenpikeurs (ook uit Hilversum).
ook

Boven: Medewerkers van het Historisch Archief halen op
15 november 2008 in Hippolytushoef met Martin Vergay
herinneringen op aan de hand van vele foto's uit het NDR Archief.
Martin Vergay gaat volgende week verhuizen, maar vertelt eerst
aan Minkema, Arkenbout en Van Betten over o.a. zijn start op
18-jarige leeftijd bij W.H. Geersen in januari 1940 en over de
treinreis in 1946-1947 met zijn vrouw Betsie naar Amiens.
Vincennes was toen nog gesloten na een bombardement aan
het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Boven: De 86-jarige Martin Vergay vertelt, Willem Geersen jr. luistert
aandachtig en zoon Cees Vergay geniet op de achtergrond mee.
Ook het beste paard van stal: Mac Kinley, geboren in 1945,
van McGregor uit Hanover Bertha, herleeft!

Boven: Tijdens dat bezoek in november 2008 hing dit grote schilderij,
met daarop de cracks Edel Scott, Junoschka en Lord Maire, nog in
huize Vergay en het is sinds 2009 te bewonderen in het
NDR Museum. Het betreft een koers in Groningen in 1949.
Terzijde van dit schilderij - hier nog in de hal van de boerderij
in Hippolytushoef - staan de heren Martin Vergay, zoon Cees Vergay
en Willem Geersen jr.

Boven: Een groot schilderij, met daarop de cracks Edel Scott,
Junoschka en Lord Maire, is sinds 2009 te bewonderen in het
NDR Museum. Het betreft de finish van een afdeling van
de Grote Prijs van Nederland in Groningen in 1949.
Het is een geschenk van oud-trainer/pikeur Martin Vergay
aan ons NDR-Museum.

Boven: Dravers-Derby-dag 2014 was tevens onze Vriendendag.
De Vrienden werden ontvangen met een hapje en een drankje.
Maar het hoogtepunt was de onthulling van twee prachtige
schilderijen van de Nederlandse crack Mac Kinley door
de krasse, 92-jarige Martin Vergay, onder grote belangstelling
(tot en met het voltallige NDR-Bestuur).
(foto's Wim Huybers)

Boven: Peter van Betten houdt een korte toespraak en
verzoekt Martin Vergay om aan het touwtje te trekken.

Boven: Martin Vergay heeft aan het touwtje getrokken en het vóór
de schilderijen gespannen doek valt naar beneden. Martin genoot
van dit moment en vertelde over zijn avonturen met de hengst.
Het was een mooie happening op een zeer geslaagde Derby-dag,
tevens onze Vriendendag.

Boven: Als dank krijgt Martin nog een flesje van Peter van Betten.
Wat doet die Huiberts er nou bij? Wel, hij zit in het bestuur van
het NDR-Archief/Museum en heeft de 2 schilderijen
op een veiling weten te bemachtigen.

Zijn beste paarden
De bekendheid van een pikeur wordt voornamelijk bepaald door de paarden, waarmee hij (grote) koersen heeft gewonnen. Een aantal bekende paarden waarmee Martin Vergay furore maakte staat (bij BN-ers) in onze de Hall of Fame.
Voor Mac Kinley: Click hier
Voor Jour de Java: Click hier
Voor Ironie: Click hier
Voor Nanouk: Click hier